મિત્રો, આજે હોળી છે. હોળી એક એવો તહેવાર છે જે ગરીબથી માંડી તવંગર સુધી બધા જ માણસોને સ્પર્શે છે. એને માણવા-ઉજવવા માટે બહુ પૈસાની જરૂર નથી પડતી. શહેરોમાં રંગ અને ગુલાલનો તહેવાર ધૂળેટી હોળીને બીજે દિવસે ઉજવાય છે. સાચને આંચ નથી લાગતી એ માન્યતા દૃઢાવતી હોળિકાની પુરાણી કથા હોળીના તહેવાર પાછળ ચાલી આવે છે.
હોળી, જેને 'રંગોનો તહેવાર' પણ કહેવામાં આવે છે આ તહેવારનો પ્રથમ દિવસ હોળી અને બિજો દિવસ ધુળેટી તરીકે ઓળખાય છે. તેને 'દોલયાત્રા' કે 'વસંતોત્સવ' તરીકે પણ ઓળખવામાં આવે છે. હોળી ફાગણ માસની પુનમનાં દિવસે મનાવવામાં આવે છે. આ દિવસે સાંજે ગામનાં પાદર કે મુખ્ય ચોક જેવા સ્થાન પર છાણા,લાકડાં ની 'હોળી' ખડકવામાં આવે છે. ત્યાર બાદ બધાં લોકો ત્યાં વાજતે ગાજતે (ઢોલ,શરણાઇ જેવાં વાજીંત્રો વગાડતાં) એકઠા થાય છે અને હોળી પ્રગટાવવામાં આવે છે. લોકો તેની પ્રદક્ષિણા કરે છે તેમજ શ્રીફળ વગેરે પવિત્ર મનાતી વસ્તુઓથી તેમનું પૂજન કરે છે. જો કે ભારતમાં વિવિધ પ્રાંતો અને સમુદાયોમાં હોળીની ઉજવણીની અલગ અલગ રીતો હોય છે,પરંતુ દરેકની ભાવના એકજ હોય છે કે હોળી પ્રગટાવી અને આસુરી તત્વોનો નાશ કરવો અને દૈવી શક્તિઓનું સન્માન કરવું. હિંદુ ધર્મમાં આને લગતી "હોલિકા અને પ્રહલાદ"ની કથા બહુ જાણીતી છે.
હોળીનાં બિજા દિવસે ધુળેટી મનાવાય છે. આ તહેવાર 'રંગોનો તહેવાર' એટલેજ કહેવાય છે કે આ દિવસે સવારથી સૌ કોઇ નાના મોટા એકબિજા પર અબિલ,ગુલાલ તેમજ કેસુડાનાં રંગો છાંટી પોતાનો ઉત્સાહ અને આનંદ વ્યક્ત કરે છે. જો કે હવેનાં સમયમાં ક્યાંક ક્યાંક રસાયણિક રંગોનો ઉપયોગ પણ કરાય છે, જેનો ઉપયોગ બને તેટલો ટાળવો હિતાવહ છે
ગુજરાત અને સૌરાષ્ટ્રમાં અલગ અલત પ્રાંત માં ઉજવાતી હોળી.....
ગુજરાત અને ખાસ કરી સૌરાષ્ટ્રમાં, હોળીને 'હુતાસણી'થી પણ ઓળખવામાં આવે છે, હોળીના બીજા દિવસ ધુળેટીને 'પડવો' કહેવામાં આવે છે. અમુક વિસ્તારોમાં હોળી પછીનાં બે કે ત્રણ દિવસ આ તહેવાર ઉજવાય છે, જેને 'બીજો પડવો','ત્રીજો પડવો' એમ ગણવામાં આવે છે. આ દિવસોમાં પુરુષો દ્વારા દાંડીયા રાસ રમવાનો રિવાજ પણ, ખાસ કરીને પોરબંદર વિસ્તારમાં, છે. અમારા પોરબંદર, જામનગર અને જુનાગઢ જીલ્લાના વિસ્તારમાં હોળીના દિવસે "વાયળ" તથા "રા" નો ઉત્સવ ધૂમધામ થી ઉજવાય છે.. હોળીનાં દિવસે જેને ત્યાં ગત વર્ષમાં દિકરાનો જન્મ થયો હોય તે લોકો પોતાના પરિવાર સાથે સજીધજીને બાળકને તેના મામા હોળીની પ્રદક્ષિણા કરાવવા લાવે છે, તથા શેરી તથા ગામલોકોને પતાસા તથા ખજુર વગેરેની 'લાણી' એટલે કે "વાડ" વહેંચે છે, આ પ્રસંગને દિકરાની વાડ કહેવામાં આવે છે. તેમજ ગત વર્ષ માં જેના લગ્ન થયા હોય તે વરરાજા ને ગધેડા પર બેસાડી ધુળેટી ના દિવસે ગામમાં ફેરવવા માં આવે છે જેને "રા " કહેવાય છે...
યુવાનો દ્વારા આ દિવસોમાં શોર્યપુર્ણ રમતો રમવામાં અને વિવિધ પારંપારીક હરીફાઇ યોજવામાં આવે છે, જેમકે ઘોડાદોડ,આંધળોપાટો,શ્રીફળફેંકવાની હરીફાઇ વગેરે. ગ્રામ્ય વિસ્તારોમાં ગામને પાદર આવેલા પૂર્વજોનાં પાળિયાઓનું પૂજન અર્ચન કરવામાં આવે છે. ઘણાં વિસ્તારોમાં હોળીનાં દિવસોમાં ગામ લોકો વાજતે ગાજતે ગામમાં બધાજ લતાઓ કે વિસ્તારોમાં ફરી અને હોળી માટેનો ફાળો (ગોઠ) ઉઘરાવવા નિકળે છે, આ લોકોને ઘૈરૈયાઓ કહેવાય છે.
પ્રભુ તમારા જીવનને સદા રંગો થી ભરેલુ રાખે અને તમારા દુઃખો અને તકલીફો હોળીની અગ્નિમાં બળી ને ભસ્મ થઈ જાય એવી હોળી-ધુળેટી ની શુભ કામનાઓ સહ પ્રાર્થના…
સવિતા શાહ ના શબ્દોમાં ...
પીઓ ખાંડ વિના ચા મોળી,
ભૈ, આપણે તો ભાવવધારાની હોળી.
ભૈ, આપણે તો ભાવવધારાની હોળી.
આગ, લૂંટફાટ, વાતવાતમાં ગોળી,
જ્યાં જુઓ ત્યાં આતંકવાદની હોળી.
જ્યાં જુઓ ત્યાં આતંકવાદની હોળી.
ખુલ્લા તન, ગઇ સાડી, ચણિયા-ચોળી,
આઇટમગર્લની જ્યાં જુઓ ફેશન હોળી.
આઇટમગર્લની જ્યાં જુઓ ફેશન હોળી.
વાયદા, વચનના વેપાર, જનતા છે ભોળી,
રામરાજના સપનાને પી ગયા છે ઘોળી.
રામરાજના સપનાને પી ગયા છે ઘોળી.
ખિસ્સાં ખાલી, ખાલી સદા છે ઝોળી,
ઘરઘરમાં રોજેરોજ પ્રગટે છે હોળી.
ઘરઘરમાં રોજેરોજ પ્રગટે છે હોળી.
ગમે ત્યાંથી ‘બાપુ’ને લાવો ખોળી,
આ તારા વારસદારોમાં રોજ હૈયાહોળી
આ તારા વારસદારોમાં રોજ હૈયાહોળી
No comments:
Post a Comment