પ્રાર્થના

હે ઈશ્વર, દરેક વિષયમાં, દરેક પ્રસંગે ચંચૂપાત કરવાની ટેવમાંથી તું મને મુક્તિ આપ.

બીજી વ્યક્તિઓના જીવનને ઠીકઠાક કરી આપવાના અભરખામાંથી મને છુટકારો અપાવ.

બીજાના દુ:ખની વાતો ધીરજથી સાંભળવાનો સદભાવ મને આપ,

બીજાને સહન કરવાની ધીરજ મને આપ, પરંતુ મારી પીડા અને દુ:ખો બાબતમાં મારા હોઠ સીવી રાખવાનું સામર્થ્ય મને આપ.

ઘણી વાર હું પણ ખોટો હોઈ શકું એવો મૂલ્યવાન પાઠ તું મને શીખવ.

માન્યું પણ ન હોય એવા સ્થળે સારપ જોવાની અને ધાર્યું પણ ન હોય એવી વ્યક્તિઓમાં કશીક અસાધારણ શક્તિ જોવાની તું મને સૂઝ આપ.

અને હે પરમકૃપાળુ એ કહેવાનો મને વિવેક આપ.

એક બેકાર

એક બેકાર અને નવરાધૂપ છોકરાએ માઈક્રો સોફ્ટમાં પટાવાળાની જગ્યા માટે અરજી કરી. એચ. આર. મેનેજરે તેની પાસેથી ફર્સ સાફ કરાવીને ઈન્ટર્વ્યુ લીધો. છોકરો પાસ થયો. એચ. આર. મેનેજરે તેને તેનું ઈમેઈલ આઈડી આપવા કહ્યું જેથી માઈક્રોસોફ્ટનો અપોઈન્ટમેન્ટ લેટર તેને મોકલાવી શકાય. છોકરાએ કહ્યું મારી પાસે નથી કોમ્પ્યુટર કે નથી ઈમેઈલ! “હું દિલગીર છું” એચ. આર. મેનેજરે કહ્યું “માઈક્રો સોફ્ટના નિયમો પ્રમાણે જેમાણસ પાસે પોતાનું ઈમેઈલ નથી તે માણસનું અસ્તિત્વ નથી અને જેનું અસ્તિત્વ જ નથી તેને નોકરી ન મળે!” છોકરો નિરાશ થઈ નીકળ્યો. હવે શું કરવું તેને સમજાતું ન્હોતું. એક આશા હતી જે ઠગારી નિવડી હતી. તેના ખિસ્સામાં ફક્ત ૫૦ રૂપિયા હતા. તે માર્કેટ યાર્ડ ગયો અને ૧૦ કિલો ટમેટાં લઈ આવ્યો. પછી ઘેર ઘેર ફરીને તેણે તે ટમેટાં વેચ્યાં અને ફક્ત બે કલાકમાં રૂપિયા બમણાં કર્યા! તેણે તેજ દિવસે એવાત્રણ ચક્કર લગાવીને ૪૦૦ રૂપિયાની મૂડી ઉભી કરી લીધી. છોકરાને ધંધાની લાઈન મળી ગઈ. તેણે દિલોજાનથી મહેનત કરીને ધંધો કર્યો અને વધારતો ગયો. શરુઆતમાં હાથગાડી લીધી પછી ટેમ્પો લીધો, પછી ખટારો અને એમ કરતાંને જોતજોતામાં તો તેણે પોતાના વહાણ ખરીદી લીધાં. પાંચ વર્ષમાં તો તેશાકભાજીનો સૌથી મોટો વેપારી બની ગયો. છોકરામાંથી માણસ થયો અને ઘરબાર અને પરિવાર વાળો થયો. હવે તે તેના ભવિષ્યની યોજના બનાવવા લાગ્યો અને સૌ પ્રથમ તેણે વીમો લેવાનું વિચાર્યું. તેણે વીમાના દલાલને ફોન કર્યો. દલાલ પાસેથી ભવિષ્યનો પ્લાન સમજીને તેણે તે માટે પોતાનું નામ નોંધાવ્યું. વીમા દલાલે તેને એક ફોર્મ ભરવા આપ્યું જેમાં તેણે તેની બધી વિગતો ભરી દીધી ફક્ત એક ખાનું ખાલી રાખ્યું: ઈમેઈલ નું ! વીમા દલાલે પૂછ્યું: ”કેમ?” તો કહે: ”મારી પાસે પહેલેથી નથી!”

“આપની પાસે ઈમેઈલ ન હોવા છતાં આપ આટલું સામ્રાજય ઊભું કરી શક્યા…!”  

વીમા દલાલ આશ્ચર્ય ચકિત થઈ ગયો: 

 “જરા વિચારો જો આપની પાસે ઈમેઈલ હોત તો?”
પેલા છોકરાએ જવાબ આપ્યો : 

 “તો હું માઈક્રો સોફ્ટની ઑફિસમાં પટાવાળો હોત.”  

માણસને વિશે આશા ખોઈ નથી.

દરેક નવજાત શિશુ 

પૃથ્વી પર એવો સંદેશો લઈને આવે છે કે 

ભગવાને હજી માણસને વિશે આશા ખોઈ નથી.
–રવીન્દ્રનાથ

સુખ

સુખ પતંગિયા જેવું ક્ષણિક છે 

એની પાછળ પડો એટલું વધારે દોડાવે;  

પણ જો તમારું ધ્યાન બીજી બાબતોમાં પરોવશો તો 

આવીને હળવેથી તમારા ખભા પર બેસી જશે.
–કવિ કલાપી

મિત્ર

આક્રમણ કરવાવાળા શત્રુથી ન ડરો 

પણ જે તમારી ખુશામત કરે છે 

તેવા મિત્રથી ડરો.
–જનરલ એબ્રગોન

પેઢી

આપણી અડધી જિંદગી

જૂની પેઢીને સમજવામાં જાય છે

અને

બાકીની અડધી

નવી પેઢીને સમજવામાં જાય છે.

ભાઈ એના કરતા તે પેઢી સાથે જીવતા સિખો...

ભવિષ્ય

હું ભવિષ્યનો વિચાર કરતો નથી,

કારણ હું વિચાર કરું

એ પહેલાં તો એ આવી જાય છે.
–આલબર્ટ આઈન્સ્ટાઈન

જીત શું છે?

રેસમાં જીતેલા ઘોડાને નથી ખબર હોતી કે જીત શું છે?

એ તો માલિકથી અપાતી તકલીફથી દોડે છે.

તો જયારે તકલીફ પડે ત્યારે સમજો,

કે માલિક તમને ” જીતાડવા ” જ માંગે છે..!!

Life and Nature

જેમ “જન્મ અને મૃત્યુ” એક બીજાથી વિરૂદ્ધ છે.

તેમજ “હાસ્ય અને રૂદ્દન” પણ એક બીજાથી વિરૂદ્ધ છે.

વળી “પહેલાં અને પછી” એ પણ એક બીજાથી વિરૂદ્ધ છે.

જો આમ જ હોય તો માનવી જન્મ્યા પછી તરત જ રડે છે.

તો મરતાં પહેલાં હસતો કેમ નથી ?

ક્યારેક પ્રકુતિનો પણ વિચાર કરો

સૌને જયશ્રી કૃષ્ણ...Good Morning

આજના દિવસે બસ આપને આટલી વિનંતી....

સિમેન્ટ,કોન્ર્ક્રીટના જંગલો ભલે બનાવો,

પણ મકાનોમાં ક્યારેક અસલી ફૂલ છોડ તો ઊગાડો

સુપરમોલમાં શાકભાજી ખરીદવા ભલે જાવ,

પણ ક્યારેક પ્લાસ્ટીકના બદલે કાગળ પણ વાપરો

પ્રાણીઓને જોવા ઝૂ માં ભલે જાવ,

પણ ક્યારેક ઘર-આંગણે પાણીનું કુંડુ તો મુકો

ચીઝ, બટર, મિલ્ક પ્રોડક્ટ ભલે વાપરો,

પણ ક્યારેક ગાયને રોટલી તો ખવડાવો

ક્યારેક પ્રકુતિનો પણ વિચાર કરો

ધીરજ ગુમાવશો નહિ

એક મહાન શાસ્ત્રીય સંગીતકાર જ્યારે ખૂબ સફળ થયા અને તેમનું નામ દેશભરમાં જાણીતું થયું ત્યારે તેમને ઈન્ટરવ્યૂમાં એક પત્રકારે પૂછ્યું : ‘તમને રાતોરાત આવી ભવ્ય સફળતા મળી તેનું રહસ્ય શું છે ?’ ત્યારે સંગીતકારે જવાબ આપેલો કે, ‘દોસ્ત, મારી એ રાત ખૂબ લાંબી હતી.’ મતલબ કે મેં વર્ષો સુધી સંગીતસાધના કરી હતી અને સંઘર્ષ કર્યો હતો પણ હજુ સુધી કોઈએ એની નોંધ લીધી નહોતી. માટે અહીં શીખવાનું એ છે કે જ્યારે તમે સફળતા માટે સંઘર્ષ કરી રહ્યા છો અને પરિશ્રમ કરી રહ્યા છો ત્યારે કદાચ કોઈ તમારી નોંધ પણ નહિ લે. ત્યારે કદાચ કોઈ તમને અભિનંદન પણ નહિ આપે. કદાચ તમે જે કાર્યને વળગી રહ્યા છો, તેને કારણે લોકો તમને મૂર્ખ અથવા બુદ્ધિ વગરના પણ કહેશે. પણ આપણે ધીરજપૂર્વક આપણા ધ્યેયને વફાદાર રહેવું. સંઘર્ષના સમયમાં દરેકની આવી જ પરિસ્થિતિ હોય છે. પણ ખાસ વાત કે ધીરજ ગુમાવશો નહિ. આજે કોઈ પણ શાસ્ત્રીય સંગીતકારોના જીવનચરિત્રો વાંચો, તેમના વિશે જાણો તો તમને ખ્યાલ આવશે કે તેમણે પંદરથી વીસ વર્ષ સુધી દરરોજના બાર-બાર કલાક કે તેનાથી વધુ રિયાઝ કર્યો હોય છે. ત્યારે તેઓ સફળ થયા હોય છે અને સફળ થયા પછી પણ રિયાઝ કરતા રહે છે.

પોતાની જાતને ઓળખતા શીખવું એ

સૌથી કઠિન કાર્ય છે.

અને

અન્યના કામમાં ભૂલ શોધવી એ

સૌથી સરળ કાર્ય છે.

ખાડો જોઈને રોકાઈ ન જશો

ખાડો જોઈને રોકાઈ ન જશો

ખાડા પછી સારો રસ્તો આવશે જ એવી શ્રદ્ધા રાખનારને એવો રસ્તો જરૂર મળે છે. આવા કપરા સમયે, હિંમત હારવાના બદલે માણસે, લથડતા પગે પણ, ચાલવાનું ચાલુ રાખવું જોઈએ. જિંદગીની કિતાબના હવે પછીનાં પાનાંમાં શું લખ્યું હશે એ કોણ જાણી શકે છે? અડાબીડ અંધકારમાં પણ ધ્રૂજતા પગે, ડગુમગુ ચાલતા રહેવું જોઈએ

આશાના એક જ તાંતણે દુખોની વણઝારને,

જીરવી જતા માણસને મેં જોયો.

મને બરાબર ખ્યાલ આવી ગયો છે કે

આ જગતમાં નાનું કાંઈ છે જ નહી.

શિક્ષણની આરપાર :: શું સ્કૂલો જેટલી મોંઘી, એટલું શિક્ષણ સારું?

સમાજમાં સ્ટેટસ સિમ્બોલ્સનો કોઈ પાર નથી. ફાઈવ કે ઇવન ફોર સ્ટાર હોટેલમાં પણ મારુતિ ૮૦૦ કે સેન્ટ્રો જેવી નાનકડી કાર લઈને જનાર અમીરની કાર પાર્ક કરી આપવાના મામલે ગણવેશધારી સહાયક નાકનું ટેરવું ચડાવે છે પણ મર્સિડિઝ કે સ્કોડા જેવી મોટી કાર લઈને આવનાર વ્યક્તિ દેખાવમાં લઘરવઘર હોય તો પણ તેનું કામ અત્યંત આદરભેર, લળીલળીને કરી આપવામાં આવતું હોય છે.

આવું થવું સહજ છે. આ પરંપરા માનવજાત જેટલી જૂની છે. અમીરી એટલે સફળતાની સાબિતી. સમાજના મોટા ભાગના લોકો માટે સફળતા અત્યંત પૂજનીય બાબત હોય છે, ભલે રહી. આ સફળતાને ઓળખવામાં લોકોને સરળતા રહે એટલા માટે સ્ટેટસ સિમ્બોલ ઊભા કરવામાં આવે છે. જેમ કે, કારનું કદ એક સ્ટેટસ સિમ્બોલ થયું. વેકેશનમાં તમે ક્યાં ફરવા જાઓ છો, તમે કઈ કલબના સભ્ય છો ત્યાંથી માંડીને તમે કઈ બ્રાન્ડનાં જૂતાં પહેરો છે એ બધું જ સ્ટેટસ સિમ્બોલ છે. એમાં હવે એક મોભાપ્રતીકે બહુ જોર પકડ્યું છે, એ છે તમારાં સંતાન કઈ સ્કૂલમાં ભણે છે.

એમાં તો કોઈ શંકા નથી કે આવી મોંઘી સ્કૂલોમાં ભણતરનાં સાધનો ઉમદા હોય છે પણ મોંધેરાં ઉપકરણો પર ભલે મોંઘી સ્કૂલોનો ઇજારો રહ્યો, મોંધેરા શિક્ષકો પર આવો કોઈ ઇજારો નથી હોતો. ગામડાંની નિ:શુલ્ક કન્યાશાળામાં પણ ‘સાચા શિક્ષકો’ મળી શકે. અલબત્ત, આજના યુગમાં, શિક્ષણના પ્રચંડ વિસ્ફોટના માહોલમાં સાચા શિક્ષકોની કારમી તંગી વર્તાઈ રહી છે, પરંતુ જે કોઈ થોડાઘણા સારા શિક્ષકો છે એ કંઈ મોંઘી સ્કૂલોમાં જ હોય એ જરૂરી નથી. બાળકોને માત્ર ગોખણવીર બનાવવા પર કે એમને સારા માકર્સ અપાવવા પર જ નહીં, પરંતુ તેઓ ઉમદા નાગરિકો તરીકે વિકસે, સારા ઇન્સાન બને એવું શિક્ષણ આપનારા શિક્ષકો ગામડાંની સ્કૂલમાં પણ હોઈ શકે ને લાખો રૂપિયાની ફી લેનારી સ્કૂલોમાં પણ.

જે સ્કૂલો વધુ પૈસા લે છે એમાંના શિક્ષકો તેજસ્વી હોવાની શક્યતા વધુ હોવાનું સ્વીકારીએ તો પણ, સાથોસાથ એ પણ સ્વીકારવું રહ્યું કે સારો શિક્ષક એકદમ તેજસ્વી હોય એટલું પૂરતું નથી, સાથોસાથ એ પૂરતા પ્રમાણમાં પ્રેમાળ અને સાચા દિલથી બાળકોને ચાહનારો હોય એ એટલું જ જરૂરી છે. આવું કોમ્બિનેશન શૈક્ષણિક લાયકાતથી નથી આવતું. મહાન લેખકો-ચિત્રકારોની જેમ મહાન શિક્ષકો પણ કોલેજોમાં તૈયાર નથી થતા, માની ગોદમાં જ પાકે છે.

આખી વાતનો સાર એટલો કે જેમનાં સંતાનો પ્રમાણમાં સસ્તી શાળામાં ભણતાં હોય એવાં માતા-પિતાએ ખરાબ લગાડવાની જરૂર નથી. કારણકે મોંઘી સ્કૂલમાં ભણેલા બાળકો જ વધુ આગળ આવી શકે એ જરૂરી નથી. બોર્ડની પરીક્ષામાં ઘણી વાર મ્યુનિસિપલ સ્કૂલમાં ભણતાં અને ઝૂંપડપટ્ટી કે ચાલીમાં રહેતા છોકરા-છોકરી પહેલો નંબર લાવે છે.  સ્કૂલમાં જે ભણાવાય છે એના જોરે બાળક ભવિષ્યમાં પ્રગતિ કરતું નથી, સ્કૂલોમાં મુખ્યત્વે બાળકની ગોખવાની ક્ષમતા વિકસાવવા પર જ ભાર અપાતો હોય છે અને બાળક કેટલી હદે ગોખણપટ્ટી કરી શકે એના આધારે એને માકર્સ આપવામાં આવે છે. એટલે, આજનું બાળક આવતી કાલે કેટલું આગળ નીકળી શકશે એનો આધાર સ્કૂલના ભણતર પર નહીં, એની આંતરિક પ્રતિભા પર રહેલો છે. મોંઘી સ્કૂલોમાં જ છોકરું સારી રીતે વિકસશે એવું માનવાને કોઈ કારણ રહેતું નથી.

જાજા માં થોડું મોંઘાં સાધનો પર મોંઘી સ્કૂલોનો ઇજારો હોઈ શકે, પણ મોંધેરા શિક્ષક સસ્તી શાળાઓમાં પણ જોવા મળી શકે.

હા, મોંઘી સ્કૂલો એટલે ખરાબ સ્કૂલો એવી ગેરસમજ કરવાની કોઈ જરૂર નથી.

એવી અનેક સ્કૂલો છે જયાં અત્યંત ઊંચી ફી લેવાની સાથે બાળકની પ્રતિભા ખીલવવા પર વૈજ્ઞાનિક ઢબે ઘ્યાન આપવામાં આવે છે. મુદ્દો ફકત એટલો જ છે કે કમળ કાદવમાં પણ ખીલી શકે છે. એના માટે સેવન સ્ટાર સ્વીમિંગ પૂલની જરૂર નથી હોતી. શિક્ષણ એ કોઈ ગળી વાનગી નથી કે એમાં જેટલો ગોળ નાખો એટલું એ ગળ્યું થાય